Cận cảnh công nghệ nấu rượu ngô Bản Phố có một không hai

“Khi vào nhớ dốc Trung Đô, khi ra thì nhớ rượu ngô Bắc Hà” – Ai đã từng đến với Bắc Hà ( Lào Cai) hẳn sẽ không thể quên hương vị thơm nồng của rượu ngô Bản Phố. Nhưng ít ai biết rằng để làm nên thứ rượu hảo hạng này, người dân nơi đây phải mất cả tuần trời để hoàn thành các công đoạn chưng cất cùng một loại men đặc biệt…

Do khí hậu đặc trưng của vùng ôn đới, mùa đông lạnh kéo dài nên người Mông ở Bắc Hà chỉ trồng được 1 vụ ngô/năm. Ngô để nấu rượu là loại ngô vàng địa phương, năng suất không cao nhưng hạt trắc và thơm.

Ngô được thu hoạch vào tháng 6, phơi qua 1 – 2 nắng rồi chất lên gác nhà bảo quản, khi nấu rượu đem ngô tẽ hạt, loại bỏ hạt lép và đem luộc.

” Cốt hồn, cốt túy” để tạo nên rượu ngô hảo hạng ở Bản Phố chính là loại men làm từ hạt Hồng My, cây này cùng họ với Kê, có hạt màu đen nhỏ li ti, được trồng xen lẫn trên nương ngô, lúa.

Người Mông dùng hạt Hồng My đem xay nhỏ như bột rồi trộn với nước rượu đầu và nước sôi, nhào thật nhuyễn, nắm thành quả đặt trên rơm và phơi ở nơi ít nắng, thoáng gió đến khi những quả men khô, chuyển thành màu trắng thì đem lên gác bếp bảo quản dùng dần để nấu rượu.

Ngô luộc phải đun đều lửa trong khoảng thời gian dài đủ 24 tiếng, cho sôi nhiều lần đến khi hạt ngô chớm bung thì vớt ra.

Ngô sau khi vớt ra sẽ để hong đến khi ấm ấm thì đem trộn đều với men Hồng My theo tỷ lệ 12 – 14 bánh men nghiền nhỏ với 60kg ngô đã luộc.

Sau khi trộn men, ngô được ủ kín trong thùng để nơi thoáng mát.

Khoảng 6 -7 ngày, ngô mới được cho vào chõ để nấu.

Đảm nhận công việc nấu rượu chủ yếu là phụ nữ, họ được học cách nấu rượu từ trước khi lấy chồng.

Bắc bếp nấu rượu, phía dưới cùng đặt một chiếc chảo lớn đựng nước sạch, nước dùng để nấu rượu là nước suối từ trên núi cao. Phía trên chảo nước, đặt chõ gỗ lớn, chõ được bịt kín bằng các dây vải, không để hở kẻo rượu bị mất mùi.

Chõ để nấu rượu làm từ gỗ tốt, dáng cao và khum hình trống.

Nấu rượu tốt nhất bằng củi, luôn giữ lửa nhỏ đều, không được để lửa to kẻo rượu bị khê.

Hầu như trong suốt quá trình nấu một mẻ rượu, người phụ nữ Mông không rời khỏi bếp, luôn tay điều chỉnh lửa, tiếp thêm nước vào chảo dưới chõ.

Sau khoảng hơn 30 phút, những giọt rượu đầu tiên bắt đầu chảy qua chiếc ống gỗ nối với chõ. Trong vòng gần 3 tiếng, người ta sẽ nấu xong một mẻ rượu, được từ 20 – 25 lít.

3 lít rượu nước đầu rất nặng, thơm ngon nhất nên thường được gia chủ giữ lại để uống và tiếp khách. Đặc trưng của rượu ngô Bản Phố càng ủ.

Chủ nhật hàng tuần là chợ phiên Bắc Hà, người Mông ở Bản Phố gùi rượu xuống chợ bán. Quá trình nấu công phu là thế, nhưng giá rượu bán lẻ chỉ từ 17.000 – 20.000 đồng/ lít.

Ngang qua khu “chợ rượu” trong chợ Bắc Hà, dù mua hay không người bán cũng mời người đi qua thử rượu bằng nút chai.

Rượu ngô Bản Phố không quá nặng, chỉ chừng 40 độ, nhưng khi giọt rượu đầu tiên chạm lưỡi, người uống sẽ cảm nhận vị tê cay nồng, rượu trôi xuống họng thì vị nóng lan tỏa khắp cơ thể. Ai chót làm rớt rượu ra quần áo, hương thơm phảng phất, lỡ chén say một lần sẽ mãi không quên vị êm dịu của loại rượu hảo hạng này.